άλεση

Αναγωγή των στερεών υλικών σε έναν ορισμένο βαθμό λεπτότητας κόκκων, με μηχανική κατεργασία. Με την ά. προετοιμάζονται τα διάφορα υλικά, ώστε να δεχτούν στη συνέχεια ειδικές χημικές κατεργασίες, να μετατραπούν σε εμπορικά προϊόντα, να μεταφερθούν με ανυψωτήρες ή μεταφορικές ταινίες, να κονιοποιηθούν, ώστε να είναι δυνατή η αποκομιδή τους με μεταφορείς πεπιεσμένου αέρα, και τέλος να είναι δυνατός ο σχηματισμός ομοιογενών μειγμάτων. Η ά.μπορεί να υποδιαιρεθεί σε τρεις κύριες διαδικασίες, στις οποίες αντιστοιχούν τρεις κατηγορίες μηχανών με κατάλληλα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά για την εκτέλεση των διαδικασιών αυτών. Οι διαδικασίες αυτές είναι κατά σειρά η θραύση, η δευτερογενής θραύση και η κυρίως λειοτρίβηση. Η θραύση εκτελείται σε σκληρά υλικά, συνήθως μεγάλων κοκκομετρικών διαστάσεων, όπως είναι οι βράχοι, ή και μέσων, όπως τα μεταλλεύματα και ορισμένοι τύποι ειδικών χημικών προϊόντων. Οι μηχανές που χρησιμοποιούνται για τη διαδικασία αυτή είναι οι θραυστήρες. Η δευτερογενής θραύση είναι η διαδικασία που συνήθως ακολουθεί τη θραύση και επομένως οι μηχανές που χρησιμοποιούνται γι’ αυτήν (τριβείς) τροφοδοτούνται με υλικό που έχει ήδη υποστεί τη σχετική κατεργασία στους θραυστήρες ή που έχει πολύ λεπτή κοκκομετρική σύνθεση, το μέγιστο 50 χιλιοστά. Ο κυλινδρόμυλος, μια από τις μηχανές αυτές, αποτελείται από δύο περιστρεφόμενους κυλίνδρους με οριζόντιο άξονα από σκληρό χάλυβα, μεταξύ των οποίων παρασύρεται το υλικό, συνθλίβεται και τρίβεται. Άλλοι τριβείς είναι: ο μύλος Σίμον, με ομόκεντρους δίσκους· οι μυλόπετρες, που αποτελούνται από δύο βαρείς λίθινους τροχούς, ενωμένους μεταξύ τους, οι οποίοι περιστρέφονται μέσα σε μια λίθινη λεκάνη όπου τρίβεται το προϊόν. Άλλες μηχανές του είδους αυτού είναι ο μύλος σε σχήμα κώδωνα, ο μύλος με σφύρες ή κόπανους και οι σπαστήρες με επάλληλους δίσκους που περιστρέφονται κατά αντίθετη φορά και έχουν κυλινδρικές σφύρες. Η κυρίως λειοτρίβηση είναι η τελική διαδικασία με την οποία το προϊόν ανάγεται σε λεπτότατα κομμάτια ή σε σκόνη. Χρησιμοποιούνται για τον σκοπό αυτό οι μυλόπετρες, που αποτελούνται από δύο επάλληλους οριζόντιους τροχούς ρυθμιζόμενης απόστασης, από τους οποίους ο ένας κινείται, ενώ ο άλλος είναι ακίνητος. Υπάρχουν λοιπόν ο μύλος με μεταλλικές σφαίρες που κινείται μέσα σε ένα οριζόντιο περιστρεφόμενο τύμπανο και ανάγει το υλικό σε σκόνη, ο μύλος Κεντ, που χρησιμοποιείται για την κονιοποίηση του τσιμέντου, ο φυγοκεντρικός μύλος κ.ά. Η άλεση είναι η πρώτη διαδικασία στην οποία υποβάλλονται οι καρποί και τα σπέρματα για την εξαγωγή λαδιού ή άλλων χυμών.

* * *

η (Α ἄλεσις) [ἀλῶ]

το άλεσμα.